dinsdag 21 februari 2012

De vlaggenschreeuwer

Die middag zat ik een stukje te tikken. Vanaf waar ik zat kan ik niet naar buiten kijken. Ik ging op in het verhaal, terwijl er op de achtergrond iets gaande was. Iets wilde mijn aandacht vangen. Als een zoemende mug in je slaap, waarvan je weet dat hij al minuten bezig is als je wakker wordt. Dat iets werd steeds pregnanter, totdat ik doorkreeg dat er buiten iemand aan het brullen was. Ik woon in een buitengebied. Schreeuwende mensen, dat betekent iets. Ook had ik het gevoel dat dat geschreeuw voor mij bestemd was. Dus stond ik op en keek uit het raam. Op het bergpad zo'n 100 meter van mij af, keek een man mij aan. Voor hem en achter hem liep een vrouw. De vrouwen waren van middelbare leeftijd, een soort walrussen. Mijn huis heeft wel 20 ramen, maar de man had mij direct gespot en schreeuwde als was hij van de duivel bezeten: Wit en Rood, Wit en Rood!
Ik dacht wat heb ik nou aan mijn fiets hangen en werd ongerust. Ik ging weer zitten om alles op een rijtje te krijgen. Ik stond weer op, de man was een paar meter verder gelopen, draaide zich om, boorde zijn blik door mijn raam en door mijn netvliezen en weer klonk het Wit en Rood, Wit en Rood plus een aantal verwensingen waarvoor mijn Pools tekort schiet. De man beschuldigde mij op afstand. Ik liep door mijn huis naar een ander raam, om te kijken of de gek mij weer zou spotten als een hittezoekende raket en jawel hij keek dwars door de muren heen en zag mij nu in de keuken staan. Inmiddels snapte ik waarom het de Pool te doen was. Mijn Amerikaanse vlag had hem beledigd. Er stond een forse bries, de vlag wapperde trots, dat is een feit. Ik hou niet van halve maatregelen en een vlag van 2 bij 3 meter hangt er om gezien te worden, maar dat patriottisme zo kon doorslaan, daar had ik niet mee gerekend. De man bleef schreeuwen tot hij uit het zicht was. Toen ik weer was gaan zitten hoorde ik hem in de verte nog steeds loeien. Ik had een Pools hart gekrenkt. De man had door mijn muren heen met mij willen afrekenen, en ik moet toegeven dat het mij niet onberoerd liet. De dag erop hees ik de Nederlandse vlag en stiekem hoopte ik dat de gek nog eens zou komen. Hoewel het maar de vraag is of de reactie even verbeten geweest zou zijn.

zaterdag 11 februari 2012

Ander vuur

De schoorsteen van de Gezusters Kip staat in de brand. Het lijkt op een herfstvuur om takken te verbranden, je ziet in het donker niet wat de bron is. Maar er ligt 1 meter sneeuw, het is hartje winter, het is ander vuur.
We bellen om te vertellen dat hun huis in de brand staat. Een zus neemt op. Ze weet het en huilt. De brandweer komt eraan.
We gaan er niet naar toe, we kunnen niks doen.
Even later scheren er ijskoude halogeenbundels kriskras over het dak. Het vuur wil niet uit. We weten dat er een man op het dak moet staan die de schoorsteen volschept met zand. Het vuur krijgt steeds een duw van het zand, maar laait daarna weer op. 
Terwijl we in een donkere kamer boven in ons huis staan te kijken geeft mijn vrouw mij les over schoorstenen: als je veel naaldhout, zoals den, spar, larix in de kachel gooit of nog erger denneappels, dan krijg je aan de binnenkant van je schoorsteen een harslaag. Als je ook nog bezuinigt op de schoorsteenveger, vliegt je schoorsteen op een zeker moment in de brand als een lucifer.
Ik betrap mijzelf erop dat ik me voorstel hoe het zou zijn als dat huis in lichterlaaie zou staan, hoe het hele dal verlicht zou worden en hoe de hoeve er morgen narokend en verschroeid bijligt, alsof een bende verkrachtende en brandschattende Tataren in gestrekte galop voorbijvlogen met een Aziatische glimlach en het zwaard getrokken.
Het vuur is uit.
Het rookt nog na. Bij het ochtendlicht zullen we weten of hun dak is aangetast.

's Morgens breng ik mijn zoon naar school en kom langs het huis. Ik denk aan iets anders en vergeet te kijken. Als ik terugkom belt mijn vrouw of ik sigaretten van het merk 'Extra Sterk' wil kopen voor de buurvrouw van de brandende schoorsteen. Ik stop bij het huis en zie nu dat het dak er gewoon uitziet. De vrouw loopt als een geslagen hond naar mij toe. Ik geef de sigaretten.
Er is niks beschadigd, het zand is al uit de schoorsteen gehaald. De schoorsteenveger komt zo. Het is -15 graden. Als ik het niet meer uithou van de kou, kom ik bij jullie opwarmen. De stank is niet te harden.
Ik vraag hoe ontdekte je het. Ze zegt ik wilde gaan slapen en keek uit het raam. Ik zag oranje sneeuw en het oranje bewoog. Dat had ik nog nooit gezien.

donderdag 9 februari 2012

Oversprong

Bepaalde woorden komen in je leven als zwervers. Opeens staan ze voor je neus en doen alsof ze er altijd bijhoorden. Jij bent het die abuis was dat je van hun bestaan niet afwist. Dat verwijt maakt de omgeving die het nieuwe woord je leven binnenfietst. Je hebt het bij ziekenhuizen, sportclubs en zwangerschapsyoga. Een voorbeeld van zo'n woord is oversprong. Het betekent dat je iets raars gaat doen als je niet kan kiezen tussen de ene en de andere adequate reactie. Je loopt door de Kinkerstraat, opeens heb je gezelschap van 5 Noord-Afrikanen. Je wilt om ze heen lopen, maar dat is niet de bedoeling, want wat je ook doet ze blijven je gezelschap houden. Je rent niet weg. Je deelt geen klappen uit. Je begint een gelogen verhandeling over je oom die hier boven woonde, op nummer 5 en dat je hem vreselijk mist. Je zegt dat je er helemaal kapot van bent en hoopt mededogen te kweken. De tranen stromen langs je wangen, je zoekt steun tegen de huismuur. Het gezelschap begint zijn geduld te verliezen en in de zakken te graven naar hulpmiddelen om onze ontmoeting een intenser karakter te geven. Ik zet mijn nagels in de muur en laat ze afglijden naar de grond. Behendig laat ik mezelf in elkaar zakken tussen twee hondendrollen. Ik lig nu in foetushouding op de grond en steek mijn duim in mijn mond. Door mijn wimpers zie ik dat de groep een terugtocht overweegt, het is na het 8-uurjournaal, de straat is nog levendig met voorbijgangers die steeds geinteresseerder worden in de liggende gedaante die zichtbaar is tussen de kooi van benen. Hoe dit afloopt is niet relevant, want het voorbeeld is gegeven.
Oversprong kwam in mijn leven op de puppytraining toen ik de illusie had een psychisch gestoorde Drentsche Patrijs op te kunnen voeden.
Als het beestje niet wist of het mocht komen bij de baas of niet, bleef het op zijn plek zitten gapen. Oversprong.
Of een politicus die een taart in zijn gezicht krijgt tijdens een persconferentie, een likje neemt en zegt: mjammie aardbeien.
Je hond is niet opvoedbaar (het ligt natuurlijk aan de baas, die heeft een probleem), je stopt met de hondentraining.
Daarna verdwijnt zo'n woord weer even geruisloos als het kwam en blijft latent in je geheugen als de naam van je eerste juf op de kleuterschool.

zondag 5 februari 2012

Matthijs stopt

Dames en Heren,
Na veel zinvolle gesprekken, oeverloze discussies,  duizenden cappuccino's, dronken avonden en slapeloze nachten heb ik het volgende besloten.
Aan het eind van dit seizoen stop ik met De Wereld Draait Door. Ik doe dit een jaar of wat en nog steeds met ongekend plezier en vol enthousiasme. En niet alleen ik, maar ook de mensen achter de schermen zonder wie dit alles niet mogelijk zou zijn. En natuurlijk dankzij de tafelheren, de jakhalzen en de vele vaste gasten die altijd bereid waren, vaak op korte termijn, naar ons toe te komen. We hebben zo'n beetje alles gewonnen wat er te winnen valt in televisieland. We zijn op de toppen van ons kunnen en dit hoogtepunt is bestendig. We zijn in staat dag in dag uit, week in week uit een constante kwaliteit vast te houden.
Er is geen gezondheids- of privéreden voor dit besluit. Soms moet je gewoon luisteren naar je gevoel. En mijn gevoel zegt dat het tijd is om af te ronden. Succes zoals ik, zoals wij dat gekend hebben is iets wat ik iedereen toewens. Maar de keerzijde van jarenlang succes is dat het ook een harnas wordt, een dwangbuis die je soms kan belemmeren vrij te ademen. Ik vind het heerlijk en spannend wat ik doe, maar de dwang ervan begon de laatste tijd steeds onaangenamer te knellen. Ik weet dat we veel mensen teleurstellen, want we hebben besloten dat met mij het programma in de huidige opzet verdwijnt. Het is aan anderen nu om onze standaard te overtreffen met een nieuw format en een nieuwe presentator.
Maar, zoals gezegd, tot het eind van het seizoen bent u nog niet van mij af. We gaan er nog tot eind mei tegenaan om u er langzaam aan te laten wennen.
En dan nu over tot de orde van de dag.

zaterdag 4 februari 2012

Even kijken

Hebt u dat gezien?

Dan gaan we eerst kijken.

Laten we eerst even kijken.

Ik heb het niet gezien dus ik kan er niks over zeggen.

Laten we voordat we verder praten eerst even kijken.

Wilt u voordat we gaan kijken nog iets zeggen of komt dat daarna wel?

We gaan eerst even kijken en daarna reageert u.

Wanneer wordt het uitgezonden? Over drie dagen? Goed, dan weet u het. Over drie dagen allemaal kijken, dus.

Ik zie het wel eens, maar ik kijk er bijna nooit naar.

Ik zag het en viel bijna van mijn stoel.

Heeft u gekeken of was u in slaap gevallen?

Of was u aan het kijken en viel u toen in slaap?

Of viel u in slaap omdat u aan het kijken was?

Iedereen zat te kijken, de straat was uitgestorven.

Je had het moeten zien, je gelooft je ogen niet.

De beelden zijn schokkend.

Hebben we daar beeld van, jongens?

We wachten op een instart, als de regie ook zover is.

Ik weet niet of, nee die beelden hebt u nog van mij tegoed, de verbinding is tijdelijk weggevallen.

Met excuses voor het wegvallen van de ondertiteling.

Kun je mij horen? Ik zie jou wel, maar ik weet niet of je mij ziet. Ik kan je in elk geval niet verstaan. We zien jou wel. We komen straks bij je terug.

Als u niet gekeken heeft, waar hebt u het dan over?

Als u niet gekeken heeft, hoe weet u dan wat er gezegd is?

Dat u het niet heeft gezien, maakt u er niet geloofwaardiger op, vindt u niet?

De beelden zijn 700 miljoen keer bekeken en u durft hier te zeggen dat u het niet gezien heeft?

Blijf kijken

Blijf kijken

Blijf kijken

Blijf kijken

Blijf kijken

donderdag 2 februari 2012

Bij de dood van Wisława Szymborska

[ongepubliceerd gedicht van Wisława Szymborska. Een paar dagen geleden vrijgegeven. Geschreven in het najaar van 2011. Vertaling Filip Fokkens.]

Tot het eigen gedicht

In het beste geval
word je, mijn gedicht, aandachtig gelezen,
besproken en onthouden.

In het ergste geval
slechts gelezen.

Een derde mogelijkheid-
daadwerkelijk geschreven,
maar daarna in de prullenbak gegooid.

Je hebt nog een vierde optie-
je verdwijnt ongeschreven,
tevreden wat tegen jezelf kreunend.


Do własnego wiersza

W najlepszym razie
będziesz, mój wierszu, uważnie czytany,
komentowany i zapamiętany.

W gorszym przypadku
tylko przeczytany.

Trzecia możliwość-
wprawdzie napisany,
ale po chwili wrzucony do kosza.

Masz jeszcze czwarte wyjście do wykorzystania-
znikniesz nienapisany,
z zadowoleniem mrucząc coś do siebie.