Państwo w dupie

Ieder land heeft een overheid die het verdient. Maar in Polen is niemand blij met hoe de publieke sector functioneert, zelfs ambtenaren niet. Maar het systeem is sterker. Niemand is opgewassen tegen een gedrocht dat jaren als een agressieve tumor kon woekeren en nu als een ongeneeslijke vervorming het leven van de gewone Pool dagelijks verzuurt. Mensen schieten in een kramp als ze met een instantie te maken hebben, uit angst voor boetes en omdat ze niet de kracht en de middelen hebben om hun recht te halen. 
Een voorbeeld. Een ambtenaar komt met een of ander absurd voorschrift dat evident in strijd is met EU-regels. De burger kiest ervoor het voorschrift na te leven, omdat het hem meer tijd, geld en moeite kost als hij er tegen in opstand komt. Er worden door de regering Tusk wel initiatieven ontplooid om te snoeien in de red tape, maar dit vraagt nogal wat diplomatie omdat dit electoraal buskruit is. Zo gaan de idioot vroege pensioenen van brandweerlieden en militairen (vanaf 50 jaar!) geleidelijk op de schop. 
Een ambtenaar is een bijzondere diersoort. Ze gedijen overal in de wereld. Het is net onkruid. Maar gedragen door jarenlange staatshegemonie kennen ambtenaren in Polen hun plaats niet. Het zijn leraren, geen maatschappelijke dienaars. Laatst kreeg ik een dwangbevel om te verschijnen bij de belastingdienst. Ik had voor mijn Poolse bedrijf iets in Zweden gekocht (voor 25 euro) en de factuur over het hoofd gezien. Dit benadeelt de Poolse schatkist niet, want ik moest 0,- euro belasting betalen, volgens de regel dat je over artikelen die je invoert vanuit een ander EU-land niet btw-plichtig bent. Toch moest ik op het matje komen en een college aanhoren van een inspecteur, waarbij de boete afhankelijk was van hoe ik me in dat gesprek opstelde. Terwijl ik de inspecteur op zijn test wilde timmeren, hield ik mij in omdat ik niet van plan was zondegeld uit te geven. Of de vrouwelijke ambtenaar van SANEPID, de gevreesde Poolse Keuringsdient van Waren, die beweerde dat de bodem van een vruchtentaartje niet gaar was, omdat ze boterkoek aanzag voor deeg. De boerentrien. Maar weer ben je gedwongen te luisteren naar ongeciviliseerde leugens, omdat ze het recht hebben je bedrijf op slot te doen, zolang je niet voldoet.
Polen ziet, God zij geloofd en geprezen, inmiddels bont en blauw van de boetes die vanuit de EU zijn opgelegd, omdat ze meenden lekker hun eigen ding te kunnen blijven doen. Ja, het is even slikken als je erachter komt dat je niet het centrum van de wereld bent.
Hoe komt het ooit goed? Dit gaat een generatie duren. Van onderaf. Er komen jongere ambtenaren die gereisd hebben en de regels milder zullen interpreteren. Er zijn steeds meer moedige en vermogende burgers die zich niet laten ringeloren en tot het uiterste gaan om hun gelijk te halen. En topdown zal het politiek onverkoopbaar zijn de stortvloed aan boetes aan de EU te moeten betalen voor verloren zaken, ingegeven door halsstarrig Patriottisme, een overblijfsel uit een tijd, dat dat een functie had.
Hopelijk leidt dit op termijn tot meer burgerzin bij de mensen, die zich nu massaal afkeren van het publieke domein. Polen hebben lak aan de staat, ze hebben de staat in hun kont (Państwo w dupie) zeggen ze zelf.