maandag 31 januari 2011

Umsiedlung

Als er oudere Duitsers in mijn cafe zitten, kun je er vergif op innemen dat ze hier geboren zijn. Je voelt aan alles dat ze wachten tot ze hun verhaal kwijt kunnen. Je staat ze vriendelijk te woord, neemt de bestelling op en vroeg of laat beginnen ze hun verhalen te vertellen.


"Ik woonde in de boerderij hierboven, waar nu de postbode woont. In 1945 kwamen de Russen van die kant (wijst in de richting die je niet zou verwachten, van de berg). Ons werd te verstaan gegeven dat we vanaf dat moment in dienst waren van de Polen. De Polen kwamen van het gebied rond Lvov, wat plotseling geen Polen meer was. Niet alleen kwamen Polen hier wonen, maar ook duistere gelukszoekers uit de Ukraine, primitieve mensen, criminelen. De Poolse families namen onze boerderijen in bezit en wij moesten voor hen werken. Wij hadden verloren en moesten ons koest houden. Het Russische leger en een Poolse geimproviseerde politie zag er op toe dat wij onze nieuwe rol goed zouden opvatten.
Man, man je hebt geen idee hoe idyllisch het hier was toen alles nog van ons was. We gingen skieend naar school. Alles functioneerde en floreerde. Er was geen gebouw in verval zoals nu. De Polen hebben er niks aan gedaan. Ze hebben het zo uit hun handen laten vallen. Die beschouwden het niet als hun eigendom en woonden de huizen uit tijdens het communisme. En kijk hoe het voormalige sanatorium van dokter Jenisch voor TBC-patienten er nu bij staat. Nog even en de toren stort in elkaar. Wolfelsgrund was een bloeiende gemeenschap en nu? Nu bestaat het centrum uit een groep cynische alcoholjunks die ruzie maken over geld.
En laat geen Pool zeggen dat dit land altijd Pools is geweest. Dit land is nooit Pools geweest. Dit land was Duits en is altijd Duits geweest. Het raakt kant nog wal dat het nu Pools is. En je ziet het, de Polen weten er geen raad mee. Ze doen maar wat.


Dat Polen en Duitsland aan elkaar grenzen is een demografische grap. De Germaanse en de Slavische cultuur zijn zo verschillend dat je een diepe vallei of een zeetje nodig zou hebben om het werkelijke verschil beter te markeren.


Om de toevallige voorbijganger niet op het verkeerde been te zetten."

donderdag 27 januari 2011

Persoonlijke brandweerman

Mijn vrouw is mijn persoonlijke brandweerman.
Een ex-werknemer van ons cafe die een dorp verderop woont, belt en vraagt of we nog stookhout nodig hebben. (Dit betekent dat hij geld nodig heeft, want niemand belt midden in de winter voor het verkopen van hout. Dit doe je in het voor- of najaar.) Hij heeft beuk. Beuk heeft vergeleken met andere houtsoorten zoals berk, spar en den een hoge calorische waarde. Je kunt het ook voelen: een stuk beuk is veel zwaarder dan een stuk den of spar.
Deze Arkadius of Arek (naar het Nederlands vertaald zou dit Arkje zijn) heeft het talent om alles wat in zijn nadeel is, om te buigen naar een voordeel. Een natuurlijk handelstalent.
Zo kreeg hij ons zo gek om zich meer dan eens van huis op te laten halen en brengen als wij hem dringend nodig hadden in de zaak. Quid pro quo, voor wat hoort wat, is zijn gulden regel.
Of we dus stookhout willen. Is het droog? Ja het is droog. Is het in stukken gehakt van 30cm? Ja het is in stukken gehakt van 30cm. Kom je het brengen? Nee want er ligt nu teveel sneeuw en dan kom ik niet bij jullie naar boven. Maar hoe wil je het dan doen? Nou, ik sla het op bij mij thuis in de schuur en als de sneeuw gesmolten is kom ik het brengen. (Hij bedoelt: je betaalt mij nu het volledige bedrag en als het weer het toelaat kom ik het brengen.)
Les 1 van wonen in Polen: betaal niemand die je iets wil leveren ooit vooraf, omdat je daarmee de motivatie van de verkoper weghaalt om de transactie te finaliseren.
Dat wordt dus ge-eikel: In het voorjaar mag je het zelf komen ophalen. Of de brandstofprijs is omhoog gegaan. Of hij heeft het doorverkocht en kan nu alleen duurder hout leveren. In alle gevallen moet je bijbetalen.
Mijn vrouw, een Poolse met een blinde vlek voor de onaangename kanten van haar landgenoten, wil desondanks accoord gaan en verwijt mij dat ik beren op de weg zie die niet bestaan en ik krijg zoals altijd les dat ik meer vertrouwen in andere mensen moet hebben.
En als het mis gaat dan mag ik het oplossen: hout zelf ophalen, bijbetalen, ruzie maken met de verkoper. "Dan had je maar niet naar mij moeten luisteren en je eigen zin moeten doen."
Ik ben je persoonlijke brandweerman, maar of er geblust wordt hangt van jou af.

Dit keer wordt er niet geblust.
Nee, Arek, we kunnen je pas betalen als je het voor de deur komt brengen. (Hij had kunnen zeggen: "Maar waarom vertrouw je mij niet, er gebeurt heus niks met dat hout, bij mij ligt het veilig", maar niets van dit alles. Hij heeft het geld dus echt heel hard nodig.)
Ok, dan wacht ik tot de omstandigheden verbeteren. Ik bel je dan wel, zegt hij.

woensdag 26 januari 2011

Wist u dat...over Polen

Polen geen wegenbelasting (slechts een eenmalige leges van 50 euro) kent en dat een autoverzekering gemiddeld ca 125 euro per JAAR kost.
(Vandaar dat autobezit van Poolse mensen weinig zegt over hun inkomen.)

Je in een Poolse bloemenwinkel apart betaalt voor al het verpakkingsmateriaal van de gewone folie tot de strik.

Ze in een speelgoedwinkel het cadeau niet inpakken en dat je het pakpapier in een andere winkel moet kopen.

Er geen nationale wegenwacht bestaat in Polen. Elke regio heeft zijn eigen particuliere bedrijfjes die gestrande auto's bergen. Als je niet verzekerd bent voor pechhulp, betaal je de hoofdprijs.

De spreekwoordelijke Slavische gastvrijheid op een leugen berust en u in een doorsnee restaurant of cafe wordt afgesnauwd als klant.

Polen een producentencultuur heeft. Als consument mag je blij zijn als je iets mag of kan kopen.

Je in elk cafe VOORAF je bestelling moet afrekenen en als klant in het nadeel bent wanneer iets niet in orde is.

Polen geen consumentenorganisatie kent waar je lid van kan worden en die producten test.

In Polen er maatschappijbreed een fixatie is op eten. Dat het bon ton is te vragen naar wat je hebt gegeten en wat je nog gaat eten.

75% van de radio- en tv-commercials in de winter geweid is aan medicijnen.

Een gemiddelde Poolse patient van een dokter verwacht dat hij, bij wat hem ook mankeert, minstens 4 recepten krijgt voorgeschreven.

In een tv-programma over etiquette men met volle mond spreekt en op zijn elleboog steunend eet.

Polen elkaar niet aankijken wanneer ze elkaar een hand geven, maar juist wegkijken.

De man die een vrouw een handkus geeft in de meeste gevallen geen notie heeft van tafelmanieren.

Het hele beleefdheidscircus rond het vousvoyeren in schril contrast staat met het wederzijdsrespect dat Polen (niet) voor elkaar hebben.

De deplorabele staat van de meeste binnenwegen de meeste Polen er niet van weerhoudt om met lichtzinnige snelheid door de dorpen te razen.

Als je nieuw bent in een straat, dat het dan geen gewoonte van de buren is om je welkom te heten en een praatje te maken. Laat staan je een bloemetje te brengen.

Polen geen geboorte- en overlijdenskaarten aan elkaar versturen.

Polen geen kaarten met kerst- en nieuwjaarswensen aan elkaar versturen.

Alleen de jarige in een gezelschap gefeliciteerd wordt. De rest van de familie wordt niet gefeliciteerd.

Bruinkool in Polen dubbel zo duur is als in Tsjechie en dat dit het vermoeden voedt dat er verboden prijsafspraken worden gemaakt in de kolenbranche.

De meeste zakelijke transacties cash worden betaald en dat de betalingstermijn voor een overmaking 3(!) dagen is.

Het modale inkomen 450 euro netto per maand is, bij een prijsniveau dat vergelijkbaar is met West-Europa.

Van ouders van kinderen die zich voorbereiden op de H.Communie verwacht wordt dat ze hand- en spandiensten verrichten voor de pastoor, zoals in zijn tuin werken, zijn kamer schilderen etc.

Dorpspastoors zich er niet voor schamen meerdere luxe auto's te bezitten. Ook is het ongepast voor een autogarage om geld te vragen voor reparatie van de auto van de pastoor. Zoals het ongepast is om een geestelijke voor wat dan ook te laten betalen, terwijl de geestelijkheid zich er niet voor schaamt zich te wentelen in luxe en dat ook te etaleren.

Poolse huizen van de buitenkant hermetisch zijn afgesloten en onverlicht en vanaf de straat niet te zien is dat er geleefd wordt.

Elk huis een hoog hek heeft en bewaakt wordt door een hond.

Poolse dorpsstations onverlicht zijn en dat in intercity's geen reizigersinfomatie wordt gegeven. Dat je als reiziger dus allerlei toeren moet uithalen om uit te vinden waar je bent.

In het katholieke Polen geldt: Ieder voor zich en God voor ons allen.

Het begrip 'burgerschap' in de Slavische wereld niet bestaat. Er zijn individuen en in het ideale geval families die de kern van de samenleving vormen. Alle andere vormen van collectiviteit zijn opgelegd pandoer.

Instanties als de Politie, de Belastingdienst, de Keuringsdienst van Waren en de Arbeidsinspectie burgers a priori niet vertrouwen en de bewijslast voor het opheffen van een verdenking bij de burger ligt.

Welke instantie dan ook bij een dubbele betaling van een burger dit niet aan de burger zal laten weten, terwijl als de instantie een vordering op een burger heeft de telefoon direct rinkelt.

Een van de moeilijkste dingen voor een Pool is om te zeggen: "Ik weet het niet" als hij iets niet weet. In de meeste gevallen, krijg je een stroom met hysterisch gepraat waar geen touw aan vast te knopen is.

Als je praat met een aannemer die nog nooit een dak op een huis heeft gezet, hij dat niet zal toegeven, maar zich in allerlei bochten zal wringen om toch de opdracht te krijgen.

Polen hysterische praters zijn. Zou een Nederlander zeggen:"Heb je bruinbrood, ja of heb je bruinbrood, nee", heeft een Pool 10 keer zoveel woorden nodig voor deze simpele uitwisseling.

In 9 van de 10 gevallen een koerier bij het afleveren van zijn bestelling vraagt of hij een pen en een rekenmachine mag lenen en op de vraag of dat niet tot zijn standaarduitrusting zou moeten behoren in plaats van diep te buigen een schaamteloos verhaal begint waaruit een diepe minachting blijkt voor wat je hebt opgemerkt.

In 9 van de 10 gevallen een glazenwasser bij aanvang van het werk vraagt of hij een ladder, een emmer en een doek mag lenen en op de vraag of dat niet tot zijn standaarduitrusting zou moeten behoren in plaats van diep te buigen een schaamteloos verhaal begint waaruit een diepe minachting blijkt voor wat je hebt opgemerkt.

Er elk jaar een nationale inzamelingsactie wordt gehouden om ziekenhuizen te voorzien van apparatuur, omdat de overheid niet in staat is dit te organiseren/te financieren.

Arme families die een kind hebben dat ongeneeslijk ziek is inzamelingsacties moeten houden via de media, omdat de gezondheidszorg dit niet dekt.


Als je voor een ernstige ziekte in het ziekenhuis terechtkomt, de kans levensgroot is dat je luiers, spuiten, sondes, chemotherapie uit eigen zak moet betalen, omdat  je te horen krijgt dat het budget van het ziekenhuis voor het lopend boekjaar al overschreden is. Ook als het boekjaar net is begonnen.

Er in Polen een hoop hypermarkets, een soort megagrote supermarkten zijn. In deze warenhuizen is op het eerste gezicht een enorme keuze. Maar nader bekeken blijkt het assortiment te bestaan uit tientallen versies van dezelfde gemiddelde kwaliteit worst, kaas, melk of jas van verschillende producenten. Er is heel veel van het zelfde en weinig werkelijke variatie en keuze. Door het geweld van de kwantiteit zou je onder de indruk kunnen raken, maar kwalitatief is er niet veel te beleven.

Bij de bouwhypermarkt en bij de MediaMarkt in Polen alle dozen bij de kassa worden opengemaakt om te controleren of de klant er geen andere producten in heeft verstopt.

Bij McDonalds in Polen een bestelling 5x zolang duurt als in Nederland. De werknemers lopen heel driftig heen en weer, maar zijn totaal niet geconcentreerd.


Nieuwszenders vaak via de TV de politie oproepen om verkeersongelukken beter te beveiligen.


Als je een bedrijf belt en degene die je wilt spreken is er niet, er aan je gevraagd wordt om terug te bellen in plaats van dat ze aanbieden om jou terug te bellen.


Als iemand jou belt en na 1 belsignaal de hoorn op de haak gooit, dit betekent dat hij wil dat jij hem/haar terugbelt (omdat hij/zij vindt dat jij de gesprekskosten moet betalen). Er is zelfs een woord voor dit korte signaalbellen: cynk (tsink).


Als je een willekeurige wandelaar groet die je op zondag tegenkomt, de enige reactie is een verwilderde blik.

maandag 24 januari 2011

Sta op en wandel

Hij werd vaak in de vakantie ziek. Een paar dagen vrij. Dan 1200 kilometer in de auto naar Zuid-Frankrijk en dan een hele week met helse hoofdpijnen op bed in een verduisterde kamer. Of de eerste dagen in de felle zon zijn voeten zo verbranden dat hij de rest van de vakantie onder een parasol zat met zijn voeten in een bad met karnemelk. Of skieen. De eerste dag zich zo forceren dat hij 3 dagen lang de blaren op zijn voeten moest verzorgen.
Een keer viel hij op wintersport. Hij wandelde op een bospad naar een cafe, kwam terecht op zijn achterhoofd en was zijn reukvermogen definitief kwijt. In Nederland liet hij zich voor alle zekerheid onderzoeken. Hij bleek een hersenschudding te hebben en werd opgenomen. Hij was een week totaal uitgeschakeld. Maar zo ziek en afwezig dat je dacht, die blijft nog een maand liggen. Staat hij ooit nog op? Maar toen gebeurde dit. Er was iets belangrijks op zijn werk waarbij de directeur niet gemist kon worden. Hoe hij het deed weet ik niet maar hij kwam op zondag strompelend uit het ziekenhuis en op maandag sprong hij als een kievit zijn bed uit en ging strak in het pak en patent geschoren naar zijn werk alsof hij nooit anders had gedaan. Die overgang werd nooit door hem uitgelegd. Je zou verwachten dat hij erop terug zou komen, maar blijkbaar zag hij het uitgeschakeld zijn en het zich hernemen als een uiterst particuliere aangelegenheid. Het werd gepresenteerd als een voldongen feit en dat was het dan. Het kan zelfs zijn dat ik er nog eens naar gevraagd heb. Dan werd hij niet boos, maar woof de vraag soeverein weg alsof ik naar iets op zoek was wat helemaal niet bestond. Ontkenning, dus. Maar het verschijnsel was absoluut mysterieus en behoefde uitleg, dat moet hij ook hebben geweten. Misschien was het voor hem te confronterend om gewezen te worden op de pijnlijke plicht van het kostwinnerschap en liet hij daarin niemand toe. Immers er was toch niemand die hem kon helpen, dat zag hij misschien wel juist.
Maar behalve mysterieus, was zijn vermogen tot wederopstanding ook komisch. Je glimlacht er radeloos om omdat de afloop goed was en je niet wilt blijven doorzeuren over ziektes.

Zijn schaduw vooruitwerpen is een gevleugelde uitdrukking. Zijn schaduw achteruitwerpen is niet courant. Toch is het zo dat toen hij een paar jaar later stierf, de schaduw van het aftakelen tot de dood achteruit geworpen werd naar wat ik heb beschreven over de val op de wintersport. Of anders, de val en de nasleep daarvan was in een flits wat ons later in het kwadraat zou overkomen maar met een andere afloop. Alsof de sluiter van de camera even opengaat en je de afschuwelijkheid van wat komen gaat ziet en voelt, maar bliksemsnel weer verdwijnt. Door de val op de wintersport waren we onbewust voorbereid op zijn dood. Het was de proloog van zijn sterven.
De hersenschudding was de sneak preview van de hersentumor. Nee, door de hersentumor kreeg de val op de wintersport met terugwerkende kracht betekenis.

Ook het sterven had een komisch aspect. Het ging snel. Een maand. Het was allemaal topzwaar en inktzwart. Dat je de neiging had te zeggen: dit is een grap, toch? Hij is niet ziek. Morgen is hij weer bij verstand, staat hij op en gaat naar zijn werk.

woensdag 19 januari 2011

Het vadercomplex van Polen

Op 10 april 2010 slaat de Toepolev van de Poolse president Kaczynski te pletter bij het Russische Smolensk. Vanaf het eerste moment na de ramp lijken de Russen alle medewerking te verlenen om de Polen te helpen met het verwerken van de ramp. Ook door de Polen in Moskou te laten meewerken aan het ophelderen van de oorzaken. De oppositieleider en tweelingbroer van de omgekomen president Jaroslaw laat geen kans onbenut om zijn complottheorieën te ventileren, zoals dat de Russen een aanslag gepleegd zouden hebben etcetera. Premier Tusk is veel evenwichtiger in zijn reactie en doet geen uitspraken over de oorzaken in afwachting van de uitkomsten van het Russische onderzoek. In het najaar van 2010 maakt de broer van de president zich opnieuw onsterfelijk belachelijk door openlijk uit te spreken dat hij geen vertrouwen heeft in de manier waarop de regering Tusk het onderzoek doet, en een afvaardiging te sturen naar Amerika om daar om steun te vragen voor een alternatief onderzoek. De Amerikanen trekken hun wenkbrauwen hoog op en ontvangen de Poolse afvaardiging ternauwernood. Blamage op blamage. De regering Tusk negeert deze actie van de oppositie.


Op 12 januari 2011 komen de Russen met het rapport MAK, waarin de oorzaken van de ramp toegeschreven worden aan Pools falen. Negeren van het waarschuwingssysteem van het toestel, het niet uitwijken naar een alternatief vliegveld en het geforceerd willen landen onder druk van de president bij monde van een luchtmachtgeneraal met een slok op. De Polen hebben moeite met het accepteren van deze lezing en stellen vragen bij de rol die de luchtverkeersleiding van de Russen heeft gespeeld bij de opeenstapeling van fouten. Ook de gematigde Tusk doet hieraan mee, wellicht onder druk van de publieke opinie. De publieke opinie vraagt zich af waarom de verkeersleiding het Poolse toestel niet verboden heeft te landen.
En de publieke opinie voelt zich in zijn eer gekrenkt dat er door de Poolse regering niet is gereageerd op het rapport van de Russen, waardoor de Polen nu in de ogen van de wereld als een stelletje klungelende dronken amateurs staan afgeschilderd.


Schaamte is het kernbegrip in de hele nasleep van de ramp, want de feiten zijn allang bekend. De Polen aan boord van het toestel hebben zich gedragen als een eigenwijze zoon die niet naar de vader (de Russen, de verkeersleiding) wilde luisteren. Koste wat het kost moest geland worden om niet te laat te komen voor de plechtige herdenking van de moord op Poolse officieren bij Katyn. Een open zenuw in de Poolse cultuur. De vader (de Russen) zegt in zijn rapport dat het aan de eigenwijsheid van de Polen te wijten is dat het toestel is gecrashed. En de zoon verwijt de vader dat hij niet strenger is geweest en hem verboden heeft te landen.
Polen vraagt hiermee het onmogelijke van de Russen. Aan de ene kant zeggen ze: geef me de ruimte, ik ben in staat mijn eigen beslissingen te nemen en aan de andere kant: sla geen acht op wat ik zeg, soms ben ik in de war en heb ik een stevige hand nodig.


Het zou Polen sieren als het de Russen nu met rust zou laten en het verlies zou nemen als een man. En de schaamte die daarbij hoort.

dinsdag 11 januari 2011

Waarom Job Cohen schadelijk is voor de PvdA

Job Cohen heeft genoeg try-outs gehad. De voorstelling is niet gelukt. Ook met zijn in het begin geroemde authenticiteit (I am a lover, not a fighter) gaat hij geen kiezers trekken. Burgemeester is een ander vak dan fractieleider en vraagt andere competenties. Niemand weet nog wat de PvdA wil en Cohen heeft er niet voor gezorgd dat dit het laatste semester is bijgesteld. Integendeel. Onder Bos had de partij meer karakter dan na een half jaar Cohen. De partij is numb op dit moment en het lijkt alsof niks en niemand dit kan doorbreken. Voordat de partij met aansprekende standpunten komt is er zomaar een jaar voorbij. Een fractieleider kan je nu al verversen. Het is te hopen dat er in het geheim flink aan de stoelpoten van Cohen wordt gezaagd want de PvdA stevent af op een verkiezingsnederlaag waar je u tegen zegt. Ook een scenario waarbij Cohen in de komende dagen of weken zou terugtreden is beter dan dat hij de nederlaag in maart afwacht. Een andere leider kan het alleen maar beter doen. En de PvdA laat daarmee zien bezig te zijn om de impasse te doorbreken, al zal de nieuwe leider misschien een tussenpaus zijn.
Door te blijven zitten brengt Cohen zijn partij grote schade toe. Het zou wijs zijn als hij een revolte niet afwacht en nu zijn biezen pakt.

maandag 3 januari 2011

TROS-Muziekfeest

De hel. Bejaarden met gepermanente koppen die hun mond afzichtelijk opensperren om er enorme happen vreten in te stoppen. Herkauwend vetrollen polonaise hossend kunstgebitten blootgrijnzend handen ten hemel in perverse extase om een jonge god. Moe van het werk een leven lang achter de productie-band met je kullega's. Uiteengereten door Baron van Tuyll tot Onderlaers die er in Saint-Paul de Vence nog een opsteekt. Hossen we in koor door op de schuit of het plein of de apreski met kapotte knieen, waterbenen, spataren en kontzweren. Jantje is leuk, en Nick is leuk en Simon is een lekker ding en Gekke Gerrit is Gek maar ook een lekker ding en we nemen der nog een, een pikketanisie een neut een afzakkert. Ome Jan hangt over de reling van de piste de schuit het gemeentehuis te kotsen uit diep respect voor zoveel megatalent in zo'n klein kikkerlandje. Hij heeft van iedereen een handtekening. Joke tongt met Sjaak omdat hij een lekker kontje heb. Verders nooit meer gezien. Als je maar lol heb. Smaakt naar meer. Was voor Sjaak op haar rug gaan liggen. Maar die had priejoriteiten. Lekkere kontjes genoeg. Joke dampt. Slingert zich om Jeroen. Vader Abraham haalt zijn smurf tevoorschijn en Mieke zet een zielig lied in over kinderkanker. Wat emotioneel was dat. Hoe ze het kan brengen, zeg ik. Ik zeg, ik hou het niet droog. Laat me even met rust ik heb het niet meer. Sorry, hoor. Ja, dit is het leven. En nu mag je me troosten, smeekt Joke.