Het vadercomplex van Polen

Op 10 april 2010 slaat de Toepolev van de Poolse president Kaczynski te pletter bij het Russische Smolensk. Vanaf het eerste moment na de ramp lijken de Russen alle medewerking te verlenen om de Polen te helpen met het verwerken van de ramp. Ook door de Polen in Moskou te laten meewerken aan het ophelderen van de oorzaken. De oppositieleider en tweelingbroer van de omgekomen president Jaroslaw laat geen kans onbenut om zijn complottheorieën te ventileren, zoals dat de Russen een aanslag gepleegd zouden hebben etcetera. Premier Tusk is veel evenwichtiger in zijn reactie en doet geen uitspraken over de oorzaken in afwachting van de uitkomsten van het Russische onderzoek. In het najaar van 2010 maakt de broer van de president zich opnieuw onsterfelijk belachelijk door openlijk uit te spreken dat hij geen vertrouwen heeft in de manier waarop de regering Tusk het onderzoek doet, en een afvaardiging te sturen naar Amerika om daar om steun te vragen voor een alternatief onderzoek. De Amerikanen trekken hun wenkbrauwen hoog op en ontvangen de Poolse afvaardiging ternauwernood. Blamage op blamage. De regering Tusk negeert deze actie van de oppositie.


Op 12 januari 2011 komen de Russen met het rapport MAK, waarin de oorzaken van de ramp toegeschreven worden aan Pools falen. Negeren van het waarschuwingssysteem van het toestel, het niet uitwijken naar een alternatief vliegveld en het geforceerd willen landen onder druk van de president bij monde van een luchtmachtgeneraal met een slok op. De Polen hebben moeite met het accepteren van deze lezing en stellen vragen bij de rol die de luchtverkeersleiding van de Russen heeft gespeeld bij de opeenstapeling van fouten. Ook de gematigde Tusk doet hieraan mee, wellicht onder druk van de publieke opinie. De publieke opinie vraagt zich af waarom de verkeersleiding het Poolse toestel niet verboden heeft te landen.
En de publieke opinie voelt zich in zijn eer gekrenkt dat er door de Poolse regering niet is gereageerd op het rapport van de Russen, waardoor de Polen nu in de ogen van de wereld als een stelletje klungelende dronken amateurs staan afgeschilderd.


Schaamte is het kernbegrip in de hele nasleep van de ramp, want de feiten zijn allang bekend. De Polen aan boord van het toestel hebben zich gedragen als een eigenwijze zoon die niet naar de vader (de Russen, de verkeersleiding) wilde luisteren. Koste wat het kost moest geland worden om niet te laat te komen voor de plechtige herdenking van de moord op Poolse officieren bij Katyn. Een open zenuw in de Poolse cultuur. De vader (de Russen) zegt in zijn rapport dat het aan de eigenwijsheid van de Polen te wijten is dat het toestel is gecrashed. En de zoon verwijt de vader dat hij niet strenger is geweest en hem verboden heeft te landen.
Polen vraagt hiermee het onmogelijke van de Russen. Aan de ene kant zeggen ze: geef me de ruimte, ik ben in staat mijn eigen beslissingen te nemen en aan de andere kant: sla geen acht op wat ik zeg, soms ben ik in de war en heb ik een stevige hand nodig.


Het zou Polen sieren als het de Russen nu met rust zou laten en het verlies zou nemen als een man. En de schaamte die daarbij hoort.