Pas zag ik op youtube een interview met een leraar Engels van mijn middelbare school. Die leraar heet Lodewijk (Henri) Wiener en is behalve leraar ook schrijver. Het was de eerste keer dat ik hem terugzag na 25 jaar en aanvankelijk moest ik goed kijken of ik hem herkende. Hij was grijs en kaler geworden en had zijn kenmerkende snor niet meer. We hadden les van hem in lokaal 4 op de begane grond van het "Stedelijk" (Gymnasium) in Haarlem. Toen het filmpje begon en hij begon te praten, haalde ik opgelucht adem. Zijn stem was identiek. Nog steeds dezelfde scherpte, passie en kracht als toen. Opeens was ik 25 jaar terug in de tijd. Wiener spreekt over het verraad in het onderwijs door beleidsmakers en zijn passie voor literatuur. Wat hij zegt is ook belangrijk, maar hoe hij het zegt, de wrevel, het niet-corrupte, het onpragmatische is een feest van herkenning. Alles komt terug: de veiligheid van de school, de nieuwsgierigheid naar kennis, de wil om kennis over te dragen, de kameraadschap tussen leraar en leerlingen, het licht in het lokaal, de donkere ochtenden, de gare middagen. De les op zaterdagochtend! En de gesoigneerdheid van Wiener. Zijn gestreken overhemden, zijn te strakke broeken (altijd 'correct', nooit een spijkerbroek), zijn dassen, zijn zware metalen horloges, zijn manchetknopen (of heb ik dat verzonnen?), zijn zakelijkheid, strengheid en gevoeligheid. We wisten toen ook al dat hij schreef, maar hij gedroeg zich bijna als een anti-kunstenaar, op het droge af was hij. Correct, gedegen, maar ook mysterieus. Er was altijd afstand, maar iedereen hield van hem. Een sexy gentleman uit Zandvoort of was het Amsterdam? Dat hij hetero was stond buiten kijf, maar bij hem wist je nooit met wie hij scharrelde, of hij vader was of kinderloos. Hij had iets straks, een he-man, een womanizer, maar zonder een ranzige kant.
Dat hij er buitengewoon verzorgd uitzag moet eind jaren '70, begin jaren '80 een daad van verzet zijn geweest, want alle andere leraren liepen in easy-going kernwapenvrije jeans en zelfgebreide truien. Wiener ging volstrekt zijn eigen weg. Maar omdat hij niet arrogant was lag hij toch heel goed bij de andere leraren. Het was de enige leraar die elke les begon met: "Klas...".
Het terugzien van de passie en de vechtlust, het niet gedoofde vuur was verpletterend. Dit is één van mijn initiatoren. Hij wijdde me in in Shakespeare, Shelley, Wordsworth, Orwell en vele anderen. Zonder grote gebaren, alsof we broodjes gingen bakken, zo werden wij vertrouwd gemaakt met de grote Engelse schrijvers. En retrospectief, met wat een liefde.
Hoe zeldzaam plekken als die school, waar de tijd, de rust en de intentie bestond om te reflecteren, te leren en te groeien. Wat een rijkdom, wat een concentratie, het was once-in-a-lifetime.
Ineens wist ik het: Wiener en ik (en niet alleen ik, maar andere oud-leerlingen ook) zijn voor altijd met elkaar verbonden. Toen ik hem zag herinnerde ik mij dat hij 25 jaar met mij mee gereisd was en dat ik hem voor de rest van mijn leven mee zal dragen. Iemand die geinspireerd lesgeeft is goud waard. Wiener is zo iemand.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten